خبرنگاران زادگاه تعاونی روستایی ایران را بشناسیم - وبلاگ فلش و سلفی

به گزارش وبلاگ فلش و سلفی، سمنان- خبرنگاران- تعاون همیشه با سنت های مردم ایران آمیخته و با زندگی مردم عجین بوده است، اما از لحاظ تشکیل و ثبت رسمی تعاونی روستای داورآباد استان سمنان در سال 1314 را می توان شروع فعالیت تعاونی های روستایی در ایران دانست که مزایا و برکات بی شماری را در سطح کیفی زندگی در روستاها به دنبال داشت.

تعاون در ایران از سابقه ای بسیار طولانی برخوردار است. بسیاری از محققان عقیده دارند که اوضاع خاص جغرافیایی و شرایط کلی حاکم بر مشرق زمین، از جمله ایران، موجب شده است که مردم برای مقابله با مسائل و غلبه بر طبیعت با یکدیگر متحد شده و تعاونی های سنتی را پایه گذاری نمایند.

هر چند تعاون با سنت های مردم این سرزمین آمیخته شده و همیشه با زندگی مردم عجین بوده است، ولی شروع رسمی تعاون در ایران را می توان تاریخ تصویب قانون تجارت در سال 1303 شمسی دانست که موادی از آن به بحث در خصوص تعاونی های فراوری و مصرف اختصاص یافته بود.

اما از لحاظ تشکیل و ثبت رسمی تعاونی ها، می توان سال 1314 را شروع فعالیت تعاونی های روستایی در ایران دانست. زیرا در این سال به همت مهندس فاتح، مدیر کل وقت فلاحت، نخستین شرکت تعاونی روستایی در منطقه داور آباد تاسیس شد. مبنای تشکیل شرکت تعاونی یادشده قانون تجارت بود. بر این اساس داورآباد از توابع استان سمنان را می توان زادگاه تعاونی های روستایی ایران دانست.

در خرداد 1325 قانون صندوق های تعاون روستایی و در مهرماه همان سال اصلاحیه قانون مذکور تصویب شد. در این قانون زمینه های خرید و فروش محصولات کشاورزی، ممانعت از معاملات سلف و تصدی واسطه ها و دلالان، اعطای وام به کشاورزان و دامداران، دفاع از حقوق کشاورزان، تعمیم و گسترش بیمه محصولات کشاورزی و دامی پیش بینی شده بود.

حمایت از کشاورزان با تشکیل تعاونی های روستایی

اولین قانون شرکت های تعاونی در ایران در مرداد 1334 شمسی مشتمل بر 11 ماده و یک تبصره با الهام از قوانین تعاونی دیگر کشورها، به تصویب مجلس های سنا و شورای ملی وقت رسید و بانک کشاورزی براساس مفاد این قانون نسبت به اعزام کارمندان و کارشناسان خود به روستاها اقدام کرد تا کشاورزان را به تشکیل شرکت های تعاونی روستایی تشویق و راهنمایی کند.

تعاونی های روستائی به طور گسترده پس از انجام اصلاحات ارضی در سال 1341 در جهت حمایت از کشاورزان و فراوری نمایندگان که صاحب زمین شده بودند، شکل گرفت و پا به عرصه روستاها گذاشت.

درک احتیاج مشارکت مردمی، استفاده از منابع مالی اندکی که توسط اعضا اندوخته می گردد و لزوم استفاده بهینه از عنصر مدیریت روستایی مورد نظر موجب شد که در روستاها، شرکت های تعاونی روستایی و کشاورزی تاسیس گردد.

سرعت عمل در تشکیل تعاونی ها آنقدر زیاد بود که احتیاج به تشکیل سازمانی برای راهنمایی، ارشاد، نظارت و پیشبرد امور آن ها به شدت احساس می شد و سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران به صورت شرکت سهامی برای مدت نامحدود با سرمایه اولیه یک میلیارد و 341 میلیون ریال در سال 1342 تاسیس و موظف شد زمینه پیشرفت و توسعه تعاون و پیشبرد عملیات مالی، اجتماعی، بازرگانی و خدمات تعاونی ها را بر عهده گیرد و برای تحقق این اهداف، وظایف سنگینی به این سازمان محول شد.

نگاهی به تاریخچه تشکیل تعاونی ها در ایران

بر اساس نوشته یونس شاه حسینی در کتاب داورآباد، زادگاه تعاونی روستایی ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی در اصول 43 و 44 قانون اساسی نیز توجه ویژه ای به بخش تعاون شد و بخش تعاون در کنار بخش های دولتی و خصوصی به عنوان یکی از بخش های سه گانه اقتصاد کشور معرفی گردید و به عنوان راه حل پیروز در نیل به اهداف نظام اسلامی در دو بعد مالی و اجتماعی مورد تاکید نهاده شد.

در سال 1370 قانون بخش تعاونی مشتمل بر 71 ماده و 50 تبصره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. بر این اساس وزارت تعاون تشکیل و مقرر شد که کلیه تعاونی ها از جمله شبکه تعاونی های روستایی و کشاورزی، تحت پوشش این وزارتخانه قرار گیرد.

با اجرای این قانون، وزارت کشاورزی به دلیل اینکه مهمترین بازوی اجرایی خود را در عرصه توسعه روستایی و کشاورزی از دست می داد با بخش هایی از این قانون مخالفت کرد و خواهان مستثنی شدن سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران از شمول قانون مذکور شد.

در تاریخ بیست و هفتم مهرماه سال 1370 قانون مستثنی شدن سازمان مرکزی تعاون روستایی از شمول قانون بخش تعاونی طی ماده واحده به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. به موجب آن سازمان مزبور از کلیه وظایف و اختیارات مندرج در مقررات مربوطه از قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 13 شهریور سال 1370 مستثنی و کماکان تابع وزارت کشاورزی وقت نهاده شد.

هم اکنون بیش از 2 هزار تعاونی روستایی در کشور وجود دارد

هم اکنون شبکه تعاونی های روستایی دارای 2 هزار و 941 شرکت تعاونی روستایی با چهار میلیون 500 هزار و 868 نفر عضو در سطح 56 هزار و 252 روستا با سرمایه ای بالغ بر 440 میلیارد ریال هستند که این شرکت ها به نوبه خود تعداد 256 اتحادیه را در شهرستان تشکیل می دهند.

سازمان مرکزی تعاون روستایی که بر اساس قانون، عهده دار امر راهنمایی، نظارت و حسابرسی شبکه گسترده تعاونی های روستایی و کشاورزی است، دارای 31 شعبه در استان ها، 234 نمایندگی در شهرستان ها، 12 مدیریت و 25 اداره در تهران است.

داور آباد زادگاه تعاونی روستایی ایران

روستای داورآباد در 15 کیلومتری شرق شهرستان گرمسار و چهار کیلومتری جنوب مرکزی شهرستان آرادان از توابع استان سمنان است که در سال 1314 نخستین شرکت تعاونی روستایی ایران در آنجا تاسیس شد. در آن موقع هر کشاورز در این تعاونی مالک 20 سهم 50 ریالی، درمجموع یک ریال بود، از اقدامات این شرکت ایجاد فروشگاه تعاونی و اعطای تسهیلات به سهامداران بود.

فروشگاه این شرکت ابتدا در بخشی از انبارهای قدیمی داورآباد مستقر بود. سپس به یکی از مغازه های جنب مسجد قدیم روستا منتقل شد. پس از احداث فروشگاه تعاونی روستایی در مجموعه شرکت سهامی زراعی، فروشگاه به این مکان انتقال یافت.

روستاییان داور آباد، یاتری علیا، هشت آباد، کند قلی خان، کهن آباد، فروان، خلخالیه و شهرک ابوذر در این تعاونی عضویت دارند. شرکت تعاونی روستایی داور آباد تا سال 1387 تعداد یک هزار و 497 نفر عضو داشت.

خرید و فروش محصولات کشاورزی، توزیع نهاده های کشاورزی، توزیع بذر و کود شیمیایی و توزیع کالاهای سهمیه ای از مهمترین فعالیت های شرکت تعاونی داور آباد است.

همچنین فروشگاه های روستاهای تابعه این تعاونی در روستاهای فروان و کهن آباد دایر است. فروشگاه های نفت واقع در روستاهای کند قلی خان و هشت آباد نیز جزو اموال این شرکت محسوب می شوند که در حال حاضر غیر فعال هستند.