اهمیت سلامت غده تیروئید برای بدن - وبلاگ فلش و سلفی

به گزارش وبلاگ فلش و سلفی، عضو کمیته کشوری پایش ید جامعه وزارت بهداشت درباره اهمیت سلامت و کارکرد غده تیروئید در بدن انسان شرح داد.

دکتر حسین دلشاد - فوق تخصص غدد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت وگو با وبلاگ فلش و سلفی، با اشاره به اهمیت سلامت و کارکرد غده تیروئید در بدن انسان، در رابطه با میزان شیوع بیماری های غدد تیروئید در کشور، گفت: شیوع کم کاری تیروئید در بزرگسالان 2 تا 3 درصد، شیوع پرکاری تیروئید در بالغین کمتر از یک درصد و در کل شیوع بیماری های تیروئید در بانوان هشت برابر مردان است.

وی ضمن اشاره به تاریخچه برگزاری هفته تیروئید و اهمیت آن، اظهار کرد: طی برگزاری کنگره تیروئید اروپا در سال 2007، شرکت نمایندگان و صاحبنظران با تاکید بر اهمیت اطلاع رسانی و مطلع سازی در رابطه با غده تیروئید، روز 25 می هر سال را با عنوان روز جهانی تیروئید نامگذاری کردند.

وی با اشاره به اهداف برگزاری روز جهانی تیروئید، اظهار کرد: افزایش مطلعی و سواد عمومی جامعه نسبت به سلامت و کارکرد غده تیروئید، اطلاع رسانی عمومی در ارتباط با پیشرفت ها در زمینه تشخیص و درمان بیماری های تیروئید، آنالیز شیوع بیماری های تیروئید در جوامع مختلف و ارایه برنامه ها و کارگاه های آموزشی و پیشگیری در این زمینه از مهم ترین اهداف پیش بینی شده برای بزرگداشت روز جهانی تیروئید است.

دلشاد با تاکید بر اهمیت غده تیروئید، توضیح داد: غده تیروئید از مهم ترین غدد درون ریز بدن، در ناحیه جلوی گردن قرار گرفته است و کار اصلی آن فراوری هورمون های تیروئید است که وظیفه تنظیم مصرف انرژی، فراوری گرما و تسهیل رشد فیزیکی، مغزی و روانی بخصوص در دوران زندگی جنینی، نوزادی و اوایل کودکی را در بدن برعهده دارند.

وی با اشاره به ید به عنوان یکی از مواد اساسی فراورینماینده هورمون های تیروئید، اظهار کرد:ید لازم برای بدن تنها به وسیله آب و مواد غذایی تامین می گردد و بدن به خودی خود ید فراوری نمی نماید و از آنجاکه مواد غذایی فراوری شده در مناطق کم ارتفاع، ید کافی ندارند، مردم این مناطق غالبا با کمبود ید روبرو می شوند و به همین دلیل از چندین سال قبل مصرف نمک ید دار به عنوان مکمل تامین ید توصیه شده است.

وی با بیان اینکه بیماری های تیروئید از شایع ترین بیماری های غدد درون ریز بدن محسوب می شوند، اظهار کرد: شیوع بیماری های تیروئید در زنان بیشتر و در حدود هشت برابر مردان است. البته اکثر بیماری های تیروئید در مراحل اولیه بدون علامت بوده و به همین دلیل 50 تا 60 درصد بیماران مبتلا به تیروئید از بیماری خود اطلاعی ندارند و یا به طور اتفاقی از وجود آن مطلع شده و یا با پیشرفت بیماری و ظهور علائم بالینی به پزشک مراجعه می نمایند و پزشک معالج با انجام معاینه بالینی یا انجام تست های تیروئید متوجه وجودبیماری در غده تیروئیدیت می گردد.

دلشاد با اشاره به گواتر به عنوان یکی از شایع ترین بیماری های تیروئید در سطح جهان، اظهار کرد: یکی از مهم ترین علل ایجاد گواتر کمبود ید است. در گواتر غده تیروئید از حد طبیعی بزرگتر شده و در ناحیه جلوی گردن قابل لمس و رؤیت است، بنابراین افراد درصورت مشاهده هرگونه تغییری در این ناحیه باید به پزشک متخصص مراجعه نمایند. گواتر همچنین می تواند با کم کاری یا پرکاری تیروئید و یا حتی عملکرد طبیعی تیروئید همراه باشد. گواتر همراه با عملکرد طبیعی تیروئید، گواتر ساده بوده که هیچ علامتی غیر از بزرگی تیروئید ندارد، ولی گاهی آن قدر بزرگ شده که در نسوج تحتانی این ناحیه اثر فشاری ایجاد شده و بیمار احساس تنگی نفس و یا اشکال در بلع خواهد داشت.

وی با اشاره به کمبود ید به عنوان یکی از مهم ترین علل ایجاد گواتر، توضیح داد: کمبود ید یک مشکل بهداشت عمومی بوده و در حال حاضر بیش از 54 کشور جهان دچار کمبود ید هستند. در مجموع حدود 2 میلیارد نفر از جمعیت جهان در معرض خطر کمبود ید قرار دارند.

وی با اشاره به شروع مطالعات کمبود ید در ایران از اوایل دهه 60، بیان کرد: مطالعه سال 1362 در ایران نشان داد که 54 درصد مردان و 66 درصد زنان دچار بیماری گواتر ناشی از کمبود ید بودند. همچنین مطالعه ای که در سال 1368 در دانش آموزان کل کشور صورت گرفت، نشان دهنده شیوع گواتر در 30 تا 70 درصد دانش آموزان بود. همین کمبودها باعث ممنوعیت فراوری و توزیع نمک غیرید دار از سال 1373 در کشور و به دنبال آن فراوری، توزیع و مصرف همگانی نمک ید دار توسط خانوارهای ایرانی شد.

این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه مصرف نمک یددار ساده ترین و ارزان ترین راه برای پیشگیری از اختلالات ناشی از کمبود ید در کشور است، اضافه کرد: این اقدام هیچ گونه عارضه جانبی نیز ندارد. به طوریکه پس از 30 سال کوشش همگانی در جهت تهیه و توزیع نمک یددار در کشور و تحت پوشش قرار دریافت بیش از 90 درصد خانوارهای ایرانی، در آخرین مطالعه سال1393 در دانش آموزان مدارس کشور، شیوع گواتر به عنوان یکی از مهم ترین نشانه های کمبود ید به کمتر از پنج درصد رسیده بود. به عبارتی شیوع گواتر از 70 درصد در اولین پایش و قبل از مصرف نمک ید دار در سال 1368، به پنج درصد در پنجمین مرحله از پایش ملی در سال 1393 کاهش یافته بود.

دلشاد با اشاره به شروع ششمین مرحله طرح پایش ملی از مهر ماه 98 در مدارس کل کشور، توضیح داد: کمبود ید به راحتی قابل پیشگیری است و تمامی اقدامات برای پیشگیری از بروز بیماری های ناشی از این کمبود در کشور انجام می گردد.

وی با اشاره به اهمیت سنجش کمبود ید در خانم های باردار، اعلام نمود: کمبود ید در مادران باردار باعث انتقال این کمبود به جنین خواهد شد و با توجه به اینکه کمبود ید به کمبود هورمون های تیروئیدی منجر شده و وجود این هورمون ها در رشد و نمو مغز و سیستم اعصاب مرکزی جنین بسیار با ارزش است، همین مساله اهمیت توجه به تامین ید مورد احتیاج بدن در مادران باردار را دوچندان می نماید.

وی با اشاره به عواقب جبران ناپذیر کمبود ید و کم کاری تیروئید در نوزادان، بیان کرد: نوزادانی که با کمبود ید و کم کاری تیروئید متولد می شوند، دچار عقب ماندگی رشد فیزیکی و رشد ذهنی خواهند شد و در موارد شدید به بیماری کرتینیسم یا عقب افتادگی شدید ذهنی و رشد فیزیکی مبتلا می شوند.

این عضو هیات علمی دانشگاه توضیح داد که بروز کم کاری تیروئید به عنوان یک بیماری مستقل، علل مختلفی دارد که شایع ترین علت آن کمبود ید بوده و در مواردی که کمبود ید مطرح نیست، شایع ترین علت کم کاری تیروئید یک بیماری خودایمنی تیروئید به نام هاشیماتو است که شیوع نسبتا بالایی در حدود 10 تا 15 درصد داشته و در خانم های جوان نیز شیوع بیشتری دارد. خارج کردن غده تیروئید با عمل جراحی و یا مصرف ید رادیو اکتیو برای درمان پر کاری و یا سرطان های تیروئید از دیگر علل شایع کم کاری غده تیروئید هستند.

وی با اشاره به بیماری کم کاری مادرزادی تیروئید به عنوان یکی دیگر از بیماری های تیروئید، بیان کرد: از آنجاکه هورمون های تیروئید برای رشد و نمو مغز و سیستم اعصاب مرکزی جنین از 3 ماهه دوم بارداری تا 2 الی 3 سالگی نوزاد، ضرورت بالایی دارد، بنابراین تشخیص زودرس این بیماری و درمان به موقع آن در پیشگیری از بروز علائم و پیامدهای آن از اهمیت بالایی برخوردار است. انجام غربالگری کم کاری مادرزادی غده تیروئید که خوشبختانه در کشور ما نیز برای تمام نوزادان متولد شده صورت می گیرد، ساده ترین و مفیدترین روش تشخیص زودرس کم کاری مادر زادی تیروئید است.

دلشاد با بیان اینکه به طور معمول در جهان از هر 3500 الی 4000 نوزادی که زنده متولد می شوند یک نفر فاقد غده تیروئید است، اضافه کرد: در این شرایط یا غده تیروئید تشکیل نشده و یا تشکیل شده ولی سیستم فیزیولوژیک آن کامل نشده است، به هرحال در هریک از این شرایط غده تیروئید قادر به فراوری هورمون تیروئید به میزان مورد احتیاج نیست.

وی با بیان اینکه فراوری هورمون های تیروئید توسط غده تیروئید جنین از اوایل 3 ماهه دوم بارداری به بعد شروع می گردد، اظهار کرد: در سه ماه اول بارداری، جنین احتیاجمند هورمون های تیروئید خود مادر است و بنابراین اگر مادری در 3 ماه اول بارداری کم کاری تیروئید داشته باشد، جنین نیز دچار کمبود هورمون تیروئید شده و در رشد و نمو سیستم اعصاب مرکزی جنین تاخیر جدی و قابل توجهی ایجاد می گردد.

وی ادامه داد: بعد از 3 ماهه اول، غده تیروئید جنین توانایی فراوری هورمون تیروئید را پیدا می نماید، ولی باز هم احتیاجمند ید است که باید به وسیله مادر به جنین منتقل گردد. بنابراین مادرانی که در مناطق دچار کمبود ید زندگی می نمایند، غالبا نمی توانند ید مورد احتیاج را به جنین خود برسانند و همین مساله رشد جسمی و ذهنی جنین را با مشکل روبرو می نماید.

وی با بیان اینکه بر اساس مطالعات انجام شده در ایران، یک در 500 تا یک در 1000نوزاد زنده دچار کم کاری مادرزادی غده تیروئید هستند، ادامه داد: خوشبختانه از چندین سال قبل طرح غربالگری کم کاری مادرزادی تیروئید در اکثر کشورها از جمله ایران شروع شده و طی چند روز اول تولد، از پاشنه پای کودک برای سنجش هورمون تیروتروپین یا TSH آزمایش خون گرفته می گردد، درصورتیکه این میزان از حد معینی بالاتر باشد، مجددا نوزاد فراخوانده شده و آزمایش های تکمیلی برای وی انجام می گردد تا در همان اوایل تولد مورد تشخیص و درمان قرار گیرند.

به گفته عضو کمیته کشوری پایش ید جامعه وزارت بهداشت، اگر در این مرحله درمان انجام گردد، خوشبختانه نوزاد هیچ عارضه ای در آینده نخواهد داشت و رشد فیزیکی، جسمی، مغزی و یا روانی نوزاد دست خوش تغییر نخواهد شد. ولی اگر در این مرحله و به خصوص تا 3 سال اول زندگی، این بیماری تشخیص داده نگردد، متاسفانه تغییر و تاخیر غیر قابل برگشت قابل توجهی در رشد جسمی، ذهنی و روانی نوزاد ایجاد خواهد شد.